Muzyka jazzowa i fusion od zawsze fascynowała niezwykłymi brzmieniami perkusyjnymi. Nic więc dziwnego, że wielu perkusistów marzy o stworzeniu własnego, profesjonalnego zestawu do grania tego typu muzyki. Jednak zadanie to nie jest proste i wymaga dogłębnej wiedzy oraz doświadczenia. Przede wszystkim trzeba dobrać odpowiednie instrumenty perkusyjne, które zapewnią pożądane brzmienie. Równie ważne jest odpowiednie rozmieszczenie poszczególnych elementów tak, by tworzyły wygodną i ergonomiczną całość. Nie można też zapomnieć o doborze akcesoriów, które ułatwią grę i montaż. Proces budowy zestawu dopełnia precyzyjne nastrojenie i wyregulowanie instrumentów oraz właściwe wzmocnienie i nagłośnienie. Przy odrobinie wiedzy, cierpliwości i determinacji każdy perkusista może zbudować wymarzony zestaw perkusyjny idealnie dopasowany do grania jazzu i fusion.
Dobór odpowiednich instrumentów
Werble jazzowe i fusionowe
Sercem każdego zestawu do grania jazzu i fusion są werble. Ich dobór determinuje brzmienie całego setupu. Do wyboru mamy werble o różnych rozmiarach - od 8 do 24 cali. Im większa średnica, tym niższy, pełniejszy dźwięk. Do jazzu idealnie sprawdzą się werble 14-calowe, z kolei fusion wymaga nieco większych - 16-18 cali. Równie ważny jest materiał, z jakiego werbel został wykonany. Najczęściej spotykane to drewno, mosiądz i stal. Drewno daje ciepłe, organiczne brzmienie, mosiądz - jasne i wyraziste, a stal - mocne i agresywne. Wybierając werbel, warto też zwrócić uwagę na rodzaj obręczy. Polecane są obręcze potrójne, które zapewniają szerokie spektrum brzmień.
Hi-haty i pedały perkusyjne
Nieodłącznym elementem zestawu są hi-haty, czyli talerze zamontowane na specjalnym stojaku z pedałem nożnym. Pedał umożliwia otwieranie i zamykanie hi-hatów w trakcie gry, co daje charakterystyczne brzmienie "tss tss". Do jazzu i fusionu zalecane są hi-haty o średnicy 13-14 cali z talerzami wykonanymi z mosiądzu lub specjalnego stopu brązu. Oprócz hi-hatów, warto rozważyć dodanie innych pedałów perkusyjnych, np. double pedału do grania rytmów 16-sto zamiast 8-mio uderzeniowych.
Zestaw talerzy perkusyjnych
Talerze ride, crash i china to niezbędne uzupełnienie zestawu perkusyjnego. W jazzie i fusionie standardem są talerze o średnicy 20-22 cale wykonane z mosiądzu lub stopów brązu. Liczba i rodzaje talerzy zależą od indywidualnych preferencji i stylu gry. Podstawowy zestaw zazwyczaj zawiera 1 talerz ride, 1-2 talerze crash i 1 talerz china. Dobrze jest też dodać mniejsze talerze effects o średnicy 6-10 cali, które wzbogacą brzmienie.
Konfiguracja ustawienia zestawu
Rozmieszczenie poszczególnych instrumentów
Kluczowe dla wygody i ergonomii gry jest odpowiednie rozmieszczenie werbli, talerzy, hi-hatów i innych instrumentów. Układ zestawu zależy od preferencji perkusisty - czy jest praworęczny czy leworęczny. Powszechnie przyjęte jest jednak umieszczenie hi-hatów po lewej stronie, werbla 1 (mocniejszego) po prawej, a werbla 2 po lewej. Talerze ride i crash rozmieszcza się zgodnie z dominującą ręką. Cały zestaw należy ustawić w taki sposób, by wszystkie instrumenty były w zasięgu rąk.
Wysokość i kąt ustawienia elementów zestawu
Bardzo ważne jest odpowiednie ustawienie wysokości siedziska, werbli, talerzy i stojaków mikrofonowych. Werble powinny znajdować się na wysokości bioder siedzącego perkusisty. Talerze umieszczamy nieco wyżej - na wysokości klatki piersiowej. Idealny kąt nachylenia to 30-40 stopni. Zbyt duży kąt utrudnia grę, a zbyt mały powoduje, że dźwięki talerzy są tłumione. Precyzyjne ustawienie elementów zestawu gwarantuje wygodę i redukuje zmęczenie podczas gry.
Wygoda i ergonomia gry
Oprócz wysokości i kątów, trzeba zadbać o ogólną wygodę i ergonomię. Siedzisko powinno być stabilne, ale z możliwością regulacji wysokości i pochylenia oparcia. Werble i pedały należy umieścić w optymalnym zasięgu stóp. Ważna jest też odpowiednia przestrzeń pomiędzy elementami zestawu, by uniknąć uderzania pałek o siebie. Dobrym rozwiązaniem są też podpórki pod nadgarstki, amortyzatory pod werblami i antypoślizgowe maty.
Dobór osprzętu i akcesoriów
Statywy i stojaki do instrumentów
Do profesjonalnego zestawu perkusyjnego niezbędne są dobrej jakości statywy i stojaki. Służą one do montażu talerzy, hi-hatów, tomów, krotalek i innych instrumentów. Stojaki powinny być solidne i stabilne, wykonane zwykle z aluminium lub stali. Często mają możliwość regulacji wysokości i kąta nachylenia. Dobrym rozwiązaniem są też stojaki łamane umożliwiające ustawienie talerzy bliżej siebie.
Pedały, maczugi i szczotki perkusyjne
Oprócz standardowych pałek, warto zaopatrzyć się w pedały, maczugi i szczotki perkusyjne. Pedały umożliwiają wygodniejszą grę na hi-hatach dwoma stopami. Maczugi i szczotki pozwalają uzyskać charakterystyczne, miękkie brzmienie jazzowe. Dobrze sprawdzają się do grania na werblach, gongach i talerzach ride. Dostępne są w różnych rozmiarach i wykonane z różnych materiałów.
Zaciski, śruby i inne akcesoria montażowe
Nieodzownym elementem wyposażenia są rozmaite zaciski, śruby, nakrętki i inne akcesoria montażowe. Służą do mocowania elementów zestawu do stojanów i stelaży. Dobrze sprawdzają się zaciski typu „cymbal boom”, umożliwiające precyzyjne ustawienie talerzy. Przy montażu instrumentów przydają się też klucze, wkrętaki i ewentualnie wiertarka akumulatorowa.
Strojenie i dostrajanie instrumentów
Nastrojenie werbla i talerzy perkusyjnych
Kluczowym etapem budowy zestawu jest precyzyjne nastrojenie wszystkich instrumentów. W przypadku werbli polega to na doborze odpowiednich skór i ich naciągu. Dla uzyskania charakterystycznego brzmienia jazzowego zalecane są skóry diplomat lub ambassador o napięciu umiarkowanym do niskiego. Talerze stroimy przez wyginanie krawędzi - im mocniej wygięta, tym niższy dźwięk.
Regulacja napięcia talerzy i czyneli
Czasem konieczna jest też regulacja napięcia talerzy i czyneli, czyli górnej blaszki hi-hatu. Robimy to za pomocą pokręteł i śrub nastawczych. Większe napięcie daje głośniejszy i wyższy dźwięk. W jazzie i fusionie zazwyczaj stosuje się napięcie średnie. Regulacja napięć pozwala dopasować brzmienie do indywidualnych upodobań.
Spersonalizowane dostrojenie zestawu
Ostatnim krokiem jest spersonalizowane dostrojenie całego zestawu. Chodzi o to, by wszystkie instrumenty idealnie ze sobą współgrały. Proces ten wymaga cierpliwości i uważnego wsłuchiwania się w brzmienie poszczególnych elementów. Dopiero gdy jesteśmy w pełni usatysfakcjonowani, możemy uznać strojenie za zakończone.
Odpowiednie wzmocnienie i nagłośnienie
Mikrofony i statywy mikrofonowe
Aby instrumenty były dobrze słyszalne, należy zadbać o właściwe wzmocnienie i nagłośnienie. Podstawą są dobrej jakości mikrofony - dynamiczne lub pojemnościowe. Umieszczamy je na specjalnych statywach w newralgicznych punktach zestawu. Minimum to mikrofon na werbli i osobno na talerzach. Dodatkowe mikrofony można dodać np. pod hi-haty czy tom-tomy.
Misy perkusyjne i tłumiki
Aby uzyskać cieplejsze brzmienie, werble i tomy możemy wyposażyć w drewniane misy rezonansowe. Pomagają one w wydobyciu niskich tonów z instrumentów. Przydają się też tłumiki redukujące niepożądane pogłosy i dudnienie. Dobrze sprawdzają się tłumiki filcowe lub piankowe przyklejane od wewnętrznej strony obręczy.
Ustawienia miksera i procesorów efektów
Ostatni etap to odpowiednia regulacja ustawień miksera oraz zastosowanie efektów studyjnych takich jak kompresja, pogłos czy EQ. Pozwalają one wygładzić i wzbogaci brzmienie całego zestawu. Przy odrobinie doświadczenia można uzyskać profesjonalny, radiofoniczny dźwięk godny najlepszych nagrań jazzowych i fusion.
Podsumowując, stworzenie własnego, wymarzonego zestawu perkusyjnego do jazzu i fusion wymaga wprawy, wiedzy i cierpliwości. Jednak satysfakcja z grania na profesjonalnym, spersonalizowanym secie jest bezcenna. Odpowiednio dobrane i skonfigurowane instrumenty pozwolą w pełni oddać się pasji tworzenia muzyki i osiągać nowe poziomy umiejętności. To właśnie sprawia, że trud budowy wymarzonego zestawu jest wart poniesionego wysiłku.
Podsumowanie
Budowa profesjonalnego zestawu perkusyjnego do grania jazzu i fusion to złożony i wymagający proces. Jednak końcowy efekt w postaci wymarzonego setupu, idealnie dostrojonego do preferencji i stylu gry, jest tego wart. Muzyka jazzowa i fusion zachwyca niesamowitymi brzmieniami perkusyjnymi, które możemy osiągnąć dysponując odpowiednimi instrumentami i dbając o każdy szczegół ich konfiguracji. Mamy nadzieję, że informacje zawarte w tym artykule pomogą w realizacji marzenia o własnym, profesjonalnym zestawie perkusyjnym do jazzu i fusion.
