Saksofon sopranowy to niezwykle interesujący i wszechstronny instrument z rodziny instrumentów dętych drewnianych. Jego charakterystyczne, przenikliwe brzmienie sprawia, że z powodzeniem wykorzystywany jest zarówno w muzyce jazzowej, klasycznej, jak i rozrywkowej. Saksofon sopranowy wymaga wprawdzie pewnych umiejętności, ale przy systematycznych ćwiczeniach i cierpliwości opanowanie podstaw gry na nim nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać.
Jak wybrać saksofon sopranowy dla początkującego
Rodzaje i marki saksofonów sopranowych
Na rynku dostępnych jest wiele modeli saksofonów sopranowych różnych marek i w różnym przedziale cenowym. Dla osoby początkującej najlepiej wybrać instrument z niższej-średniej półki cenowej, który będzie na tyle dobrej jakości, by zapewnić łatwość gry i czystość brzmienia, a jednocześnie nie będzie zbyt drogi. Sprawdzone marki to m.in. Yamaha, Jupiter, Conn, Buffet Crampon. Warto też rozważyć zakup używanego saksofonu w dobrym stanie.
Parametry techniczne
Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na: materiał, z jakiego wykonany jest instrument (najczęściej mosiądz lub drewno), ilość i rozmieszczenie klap, rodzaj stroika i ustnik. Dobrze wybrać saksofon z pełnym mechanizmem, 25-26 klapami, stroikiem średniej twardości i standardowym ustnikiem. Te parametry wpływają na łatwość wydobywania dźwięków, intonację i ogólną wygodę gry.
Wygląd i ergonomia
Saksofon powinien leżeć w dłoniach wygodnie inaturalnie. Należy więc przymierzyć instrument przed zakupem i sprawdzić, czy jego waga, wymiary i kształt są dopasowane do budowy ciała. Równie istotny jest wygląd - warto wybrać saksofon w ulubionym kolorze, co zachęci do systematycznych ćwiczeń.
Budowa i rodzaje saksofonów sopranowych
Saksofony metalowe
Większość saksofonów sopranowych produkowana jest z mosiądzu lub innych stopów miedzi. Instrumenty metalowe cechują się zwykle bardziej otwartym i nośnym brzmieniem, dużą wytrzymałością oraz mniejszą podatnością na zmiany temperatury i wilgotności. Mają też bogatszą barwę od saksofonów drewnianych.
Saksofony drewniane
Rzadziej spotykane saksofony drewniane wykonywane są zazwyczaj z greńbu, różanych gatunków drewna lub z ebonitu. Ich brzmienie jest ciemniejsze i bardziej zamknięte w porównaniu z instrumentami metalowymi. Saksofony drewniane wymagają więcej pielęgnacji i uwagi, ale posiadają unikalną barwę dźwięku.
Systemy klap i mechanizmy
Istnieją różne konfiguracje ilości i rozmieszczenia klap w saksofonach. Pełny mechanizm z 25-26 klapami zapewnia największą swobodę gry i pozwala na łatwe wydobywanie dźwięków z całego zakresu instrumentu. Mniejsza ilość klap ogranicza możliwości, ale ułatwia opanowanie podstaw. Ważne są też precyzja wykonania i jakość mechanizmu klap.
Umiejętności potrzebne do gry na saksofonie sopranowym
Oddech i brzmienie
Kluczowa jest umiejętność kontrolowanego, głębokiego oddechu przeponowego, który pozwala na swobodną grę długich fraz i uzyskanie pełnego, nośnego dźwięku. Ćwiczenia oddechowe, emisja i barwa dźwięku to podstawa w grze na saksofonie, którą należy doskonalić na każdym etapie nauki.
Palcowanie i technika
Niezbędna jest sprawność palców, by szybko i precyzyjnie naciskać klapy oraz klapsiki, wykonując ruchy nadgarstkiem i palcami. Regularne ćwiczenie gam, pasaży i etiud pozwala opanować technikę i palcowanie, rozwinąć biegłość oraz pamięć ruchową.
Intonacja i strojenie
Granie z czystą intonacją wymaga wprawnego ucha i zgrania ze stroikiem. Ćwiczenie dźwięków pomaga rozwijać słuch i trafność. Strojenie instrumentu przed grą oraz w razie potrzeby w jej trakcie to ważny nawyk wpływający na intonację.
Podstawy gry na saksofonie sopranowym
Ćwiczenia oddechowe i emisja dźwięku
Oddech przeponowy, ćwiczenia rozluźniające aparat oddechowy, kontrola wydechu na instrumencie, wydłużanie frazy, uzyskiwanie głębokiego i pełnego tonu - to elementy treningu oddechowego, który powinien stanowić stałą praktykę.
Ćwiczenia palcowe i gamy
Opanowanie palcowania ułatwiają proste melodie i ćwiczenia, gamy (durowe i molowe) we wszystkich tonacjach. Należy je grać w wolnym tempie, stopniowo przyspieszając i zwracając uwagę na technikę, rytm, artykulację i intonację.
Etudy i proste utwory
Krótkie etiudy i melodie ludowe pozwalają rozwijać umiejętności w praktyce, łącząc zdobyte wcześniej elementy techniki gry. Stopniowo można wzbogacać swój repertuar o bardziej złożone utwory dostosowane do umiejętności.
Jak dbać o saksofon sopranowy
Konserwacja i strojenie instrumentu
Regularne czyszczenie i smarowanie mechanizmu, wymiana zużytych elementów, strojenie przed grą i w razie potrzeby w jej trakcie - to podstawowe zabiegi konserwacyjne, które pozwalają utrzymać instrument w dobrym stanie.
Przechowywanie saksofonu
Saksofon należy trzymać w futerałe lub pokrowcu, najlepiej w temperaturze pokojowej. Chroni to instrument przed kurzem, wilgocią, nagłymi zmianami temperatury i urazami mechanicznymi.
Higiena i pielęgnacja
Po grze trzeba wytrzeć saksofon ściereczką, oczyścić stroik i korki. Przydatne są specjalne płyny do czyszczenia i pielęgnacji. Higiena jamy ustnej i regularna wymiana stroika to też ważne nawyki wpływające na żywotność instrumentu.
Inspiracje - repertuar na saksofon sopranowy
Utwory klasyczne
Wirtuozowskie kompozycje na saksofon sopranowy solo i z towarzyszeniem fortepianu lub orkiestry tworzyli m.in. J.S. Bach, A. Glazunow, P. Creston, P. Iturralde. Można znaleźć sporo transkrypcji utworów na ten instrument.
Standardy jazzowe
Saksofon sopranowy od lat z powodzeniem wykorzystywany jest w jazzie - grają na nim tacy artyści jak John Coltrane, Jan Garbarek, Kenny G. Repertuar obejmuje standardy gatunku i nowe kompozycje.
Muzyka rozrywkowa i filmowa
Unikalne brzmienie saksofonu sopranowego znalazło zastosowanie w wielu przebojach rozrywkowych (np. George Michael - Careless Whisper) i ścieżkach filmowych. Może być inspiracją do nauki gry i poszerzania repertuaru.
Podsumowanie
Saksofon sopranowy to piękny i wszechstronny instrument o niezwykłym brzmieniu. Chociaż wymaga on pracy nad oddechem, techniką i słuchem, daje też wielką satysfakcję z grania. Systematyczne, dobrze zorganizowane ćwiczenie pozwala stopniowo opanować grę i czerpać radość z muzykowania solo lub w zespole. Saksofon sopranowy może stać się pasją na całe życie.
Tagi
Udostępnij
